دکتر علی واشقانی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به تاریخچه استفاده از واکسن فلج‌اطفال در کشور، گفت: واکسن خوراکی فلج اطفال برای اولین بار در سال ۱۳۵۴ در ایران تولید شد و از سال ۱۳۶۳ در برنامه ایمن‌سازی کشوری قرار گرفت. بنابراین واکسن خوراکی فلج‌اطفال از جمله اولین واکسن‌هایی بود که در طرح کشوری واکسیناسیون قرار گرفت. پوشش برنامه ایمن‌سازی کشوری در سال اول اجرایی برنامه در کشورمان ۳۴ درصد بود، یعنی ۳۴ درصد کودکان واجد شرایط، واکسن را دریافت می‌کردند.
- پوشش ۹۹ درصدی واکسیناسیون برای کودکان ایرانی
وی با بیان اینکه بر اساس برنامه واکسیناسیون کشوری همه کودکانی که به دنیا می‌آمدند باید واکسن‌های تعیین شده در برنامه را دریافت می‌کردند، افزود: به تدریج با توسعه برنامه واکسیناسیون در کشور، پوشش این برنامه در سال ۱۳۹۲ به بیش از ۹۹ درصد کودکان رسید و تقریباً می‌توانیم ادعا کنیم که تمام کودکانی که در ایران متولد می‌شوند، واکسن‌های تعیین‌شده در این برنامه، از جمله واکسن خوراکی فلج‌اطفال را دریافت می‌کنند.
- آخرین گزارش ابتلاء به فلج اطفال در ایران
واشقانی ادامه داد: با اجرای برنامه کشوری واکسیناسیون که واکسن خوراکی فلج اطفال هم در آن قرار داشت، آخرین موردی که از بیماری فلج‌اطفال در کشورمان گزارش شده، مربوط به سال ۱۳۷۹ بود. به‌طوری که بعد از سال ۱۳۷۹ دیگر گزارشی از بروز فلج‌اطفال در کشورمان نداشتیم. در عین حال در سال ۱۳۶۷ یا ۱۹۸۸ میلادی سازمان جهانی بهداشت مأموریت پیدا کرد که برنامه ریشه‌کنی فلج‌اطفال را در کل دنیا اجرا کند. در آن سال ویروس فلج‌اطفال در ۱۲۵ کشور دنیا گزارش شده بود، اما برنامه واکسیناسیون اجباری بر علیه فلج‌اطفال در کشورها انجام شد و در حال حاضر این ویروس فقط در دو کشور وجود دارد که متأسفانه این دو کشور همسایه ما هستند. در حال حاضر ویروس فلج‌اطفال در افغانستان و پاکستان در گردش است و تا سال ۲۰۱۲ در نیجریه هم وجود داشت که همان سال در آنجا هم ریشه‌کن شد.
رئیس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو با اشاره به میزان اثربخشی واکسن خوراکی ایرانی فلج‌اطفال در ریشه‌کنی این بیماری در کشورمان، گفت: از دیدگاه ایمنی و اثربخشی برنامه‌هایی که در قالب برنامه واکسیناسیون کشوری در ایران انجام شده است، بسیار اثربخش بوده‌اند. باید توجه کرد که از سال ۱۳۷۹ تاکنون هیچ موردی از ویروس فلج‌اطفال در کشورمان مشاهده نکرده‌ایم و از طرفی در حال حاضر ویروس فلج‌اطفال در دو کشور همسایه ما وجود دارد و ریشه‌کن نشده است، اما همچنان خبری از فلج‌اطفال در ایران نیست. این موضوع نشان می‌دهد که واکسن فلج‌اطفالی که در ایران تولید و در برنامه واکسیناسیون کشوری استفاده شده، از اثربخشی لازم برخوردار بوده که حتی با توجه به همسایگی با دو کشوری که هنوز ویروس در آن‌ها وجود دارد، ما موردی از فلج‌اطفال را مشاهده نکرده‌ایم و این نشان می‌دهد که واکسن خوراکی تولیدی ما از کیفیت مناسبی برخوردار بوده است.
- واکسنی که دو ظرفیتی شد
واشقانی در ادامه صحبت‌هایش درباره ماجرای فراخوان جدید برای واکسیناسیون کودکان متولد شده از سال ۱۳۹۵ به بعد که از سوی وزارت بهداشت اعلام شده است، گفت: فلج‌اطفال سه تیپ ویروس دارد. در ابتدا واکسن خوراکی تولیدی ما هر سه نوع ویروس را داشت و مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما ایران هم مانند سایر کشورها در قالب برنامه ریشه‌کنی فلج‌اطفال ملزم شد تا از نوع سه ظرفیتی واکسن خوراکی به نوع دو ظرفیتی آن پیش رود. زیرا نوع دو فلج‌اطفال مدت‌ها بود که دیگر در دنیا گزارش نشده بود. بنابراین سازمان جهانی بهداشت تصمیم گرفت که ویروس نوع دو را از واکسن خوراکی فلج‌اطفال حذف کند. بر همین اساس واکسن خوراکی ایرانی هم علیه ویروس نوع یک و نوع سه افراد را واکسینه می‌کند. در سال ۲۰۱۶ این موضوع اجرا شد و گفته شد که همه کشورها ملزم هستند که از واکسن سه ظرفیتی به دو ظرفیتی سوئیچ کنند.
وی ادامه داد: حال از آنجایی که واکسن تزریقی فلج‌اطفال هم هر سه تیپ ویروس را دارد، کشورهایی که واکسن خوراکی سه ظرفیتی را به دو ظرفیتی تغییر دادند، باید در چهار ماهگی نوزادان یک واکسن فلج‌اطفال تزریقی هم برای کودکان تزریق کنند. ما هم این برنامه را از نیمه آپریل ۲۰۱۶ یعنی چهار اردیبهشت سال ۱۳۹۵ اجرا کردیم. یعنی از نوع سه ظرفیتی به دو ظرفیتی واکسن فلج‌اطفال سوئیچ کردیم و یک واکسن تزریقی فلج‌اطفال هم به برنامه واکسیناسیون کشوری اضافه شد.
- فراخوان جدید برای تزریق واکسن فلج اطفال
واشقانی با بیان اینکه در سالی که این مأموریت سازمان بهداشت جهانی در کشورها اجرا شد، یکی از تولیدکنندگان واکسن تزریقی فلج‌اطفال نیز دچار مشکل شد، ادامه داد: بر همین اساس هم تأمین واکسن تزریقی فلج‌اطفال در ۵۵ کشور دچار مشکل شد. بعد از این واکسن را سهیمه بندی کردند و به صورت محدودتر در اختیار کشورها قرار گرفت و منابع تأمین واکسن تزریقی کمتر شد. از اردیبهشت سال ۱۳۹۵ کودکان واکسن خوراکی دو ظرفیتی و یک واکسن تزریقی فلج‌اطفال در چهار ماهگی دریافت کرده‌اند، اما در همان اوایل سال ۹۵ هم تأمین واکسن تزریقی فلج‌اطفال با مشکل مواجه شد. البته این مشکل در ۵۵ کشور اتفاق افتاد و بر همین اساس واکسن سهمیه‌بندی شد. در ایران هم واکسن تزریقی را در مناطقی که اولویت بیشتری داشتند و استان‌هایی که هم‌مرز با افغانستان و پاکستان بودند، تزریق می‌کردند. در حال حاضر که واکسن تأمین شده است، کودکان متولد سال ۱۳۹۵ به بعد در ۹ استان فراخوان شده‌اند تا واکسن تزریقی فلج‌اطفال را دریافت کنند. کودکانی که قبل از این تاریخ متولد شدند، نوع سه ظرفیتی را دریافت کردند و واکسیناسیون‌شان کامل است و نیازی به دریافت واکسن تزریقی فلج‌اطفال ندارند.
وی در ادامه صحبت‌هایش با تاکید بر اینکه واکسن خوراکی فلج‌اطفالی که در کشور ما تولید می‌شود، با کیفیت است و با استفاده از همین واکسن توانستیم فلج‌اطفال را از سال ۱۳۷۹ در کشورمان متوقف کنیم، گفت: از آن سال به بعد هیچ موردی از فلج‌اطفال در کشور ما مشاهده نشده است. نکته مهم این است که ما در کنار دو کانون مهم فلج‌اطفال قرار داریم و با آن‌ها مراوده و رفت‌وآمد داریم. این موضوع نشان می‌دهد که واکسن تولید شده در کشور ما با کیفیت است و نظارتی هم که ما در حوزه کنترل کیفی آن‌ها داریم، این اطمینان را ایجاد می‌کند که این واکسن‌ها به‌طور مناسب در کشور ما تولید و توزیع می‌شوند.
رئیس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو تاکید کرد: باید بدانیم که در حوزه ایمنی واکسن‌ها، صِرف تولید مهم نیست، بلکه در کنار تولید باید نظارت بر شرایط توزیع واکسن‌ها هم مدنظر قرار دهیم. واکسن‌ها حساس به نور و حرارت هستند. بنابراین بعد از تولید واکسن کار ما تمام نمی‌شود، بلکه در تمام مراحل توزیع و مصرف واکسن هم باید نظارت کنیم تا واکسن در زمان مصرف با مشکل مواجه نشود و بتواند کیفیت خود را حفظ کند. این موارد ذیل برنامه‌های نظارتی سازمان غذا و دارو قرار دارد و با توجه به همین موارد، در این مدت توانسته‌ایم کیفیت واکسن فلج‌اطفال را به صورت پایدار حفظ کنیم.
- کنترل ایرانی با تاییدیه جهانی
واشقانی با بیان اینکه برنامه ریشه‌کنی فلج‌اطفال در ایران، بسیار مورد توجه سازمان جهانی بهداشت قرار گرفته است، گفت: ما با واکسن خوراکی تولیدی خودمان توانستیم فلج‌اطفال را کنترل کنیم. همه اینها نشان می‌دهد که برنامه‌های نظارتی‌مان به صورت دقیق پیش رفته و سیستم نظارتی ما مورد تأیید سازمان جهانی بهداشت است. باید توجه کرد که فقط بخشی از برنامه ریشه‌کنی فلج‌اطفال در قالب واکسیناسیون انجام می‌شود، بخش دیگر این برنامه این است که حتی روی نمونه‌های آزمایشگاهی فلج‌اطفال هم باید نظارت کنیم که این کار انجام می‌شود. زیرا اگر قرار باشد فلج‌اطفال در جامعه منتشر شود، بسیار خطرناک است. بنابراین فقط بخشی از برنامه ما برای پیشگیری، واکسیناسیون است.
وی با بیان اینکه سازمان جهانی بهداشت سیستم داروهای بیولوژیک سازمان غذا و دارو را بازرسی و ارزیابی کرده است، افزود: سازمان جهانی بهداشت به اثربخش بودن سیستم نظارتی ایران در حوزه تولید و توزیع واکسن‌ها تاییدیه داده است. از طرفی نتیجه کار هم نشان می‌دهد که واکسن‌های تولید ما کیفیت مناسبی دارند و ما توانستیم این بیماری را در کشور کنترل کنیم.
رئیس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو در ادامه صحبت‌هایش درباره وضعیت واردات واکسن‌های تزریقی فلج‌اطفال، گفت: واکسن‌های تزریقی فلج‌اطفالی که تاکنون وارد کشور ما شده‌اند، از سوی دو تولیدکننده فرانسوی و هلندی بوده است. اخیراً یک تولیدکننده هندی هم اضافه شده که مورد تأیید سازمان جهانی بهداشت هم قرار گرفته، اما ما از این شرکت وارداتی انجام نداده‌ایم. بنابراین واکسن‌های تزریقی ما از دو تولیدکننده فرانسوی و هلندی هستند که کیفیت آن‌ها هم مورد تأیید تولیدکننده، وزارت بهداشت کشور مبدا و سازمان جهانی بهداشت بوده است.
وی ضمن رد برخی شایعات مبنی بر بی‌کیفیت و یا چینی بودن واکسن‌های تزریقی فلج‌اطفال، گفت: این اظهارات واقعیت ندارند. به هر حال کیفیت واکسن‌های وارداتی مورد تأیید تولیدکننده، وزارت بهداشت کشور مبدا، وزارت بهداشت کشور و سازمان غذا و داروی ایران و سازمان جهانی بهداشت است. از طرفی موفقیت‌های ما در برنامه ریشه‌کنی فلج‌اطفال نشان می‌دهد که هم کیفیت واکسن‌ها و هم نظارت وزارت بهداشت بر تولید، توزیع و واردات آن‌ها خوب بوده است.
- واکسن تزریقی فلج اطفال در ایران تولید می‌شود؟
واشقانی درباره امکان تولید واکسن تزریقی فلج‌اطفال در کشور، گفت: برنامه انتقال تکنولوژی واکسن تزریقی فلج‌اطفال هم در کشور ما در حال انجام است. در این زمینه با یکی از تولیدکنندگان واکسن تزریقی فلج‌اطفال دو سال است که برنامه انتقال تکنولوژی را دنبال می‌کنیم و چندین مرحله از سایت ما بازرسی کردند. بر این اساس امیدواریم در آینده نزدیک این اتفاق بیفتد و خودمان واکسن فلج‌اطفال را در کشور خودمان تولید کنیم.
نظر شما